Waar gaat Ruimte voor de Rivier 2.0 nou eigenlijk over?
Met het programma Ruimte voor de Rivier 2.0 werken het Rijk en de regio gezamenlijk aan een toekomstbestendig rivierengebied. Het rivierengebied staat namelijk voor verschillende uitdagingen. We krijgen vaker te maken met langere periodes van droogte of juist met extreme neerslag. Daarnaast daalt de bodem van de Waal steeds verder door erosie. Het gevolg: landbouw en natuur verdroogt, de bevaarbaarheid verslechtert en de zoetwaterverdeling staat onder druk.
Daarom maken we in het programma Ruimte voor de Rivier 2.0 keuzes over de inrichting van het rivierengebied. Het programma bevat maatregelen voor de korte en de lange termijn, gericht op stabilisatie van rivierbodems en veilig waterafvoer.
De maatregelen houden rekening met de vijf functies van rivieren:
- Veilig waterafvoer
- Zoetwaterbeschikbaarheid
- Ecologische waterkwaliteit en natuur
- Bevaarbaarheid
- Regionale economische ontwikkeling
Het programma richt zich op twee belangrijke doelen:
- Stabiliseren van de rivierbodem. Dit zorgt voor een goede bevaarbaarheid en zoetwaterverdeling bij lage rivierstanden en draagt bij aan herstel van de natuurlijke rivierdynamiek.
- Vergroten van de afvoer- en bergingscapaciteit. Dit helpt om grote hoeveelheden water in de toekomst goed af te voeren. Hierbij wordt ook gekeken naar de benodigde (binnen- en buitendijkse) ruimte.
Deze video is gemaakt in opdracht van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.
Het gaat over het programma Ruimte voor de Rivier 2.0 (RvdR 2.0).
[Beeld: Nederlandse rivierlandschappen en bruggen]
Tekst in beeld: Samenwerken aan de toekomst van ons rivierengebied.
[Beeld: verschillende schepen varen over rivieren]
Tekst in beeld: Een lange traditie van leven met water,
maar het werk is nooit af. Er zijn uitdagingen voor de toekomst.
[Beeld: hoogwater op diverse plekken in Nederland]
Tekst in beeld: Hoogwater wordt hoger...
[Beeld: lage waterstanden, droogvallende oevers]
Tekst in beeld: ...laagwater wordt lager. De rivierbodem slijt uit.
[Beeld: graafmachines aan het werk in het landschap]
Tekst in beeld: Maatregelen zijn nodig.
Rijk en regio werken samen:
- Veilig bij hoogwater
- Water goed verdelen bij laagwater
- Goede bevaarbaarheid
- Aandacht voor landschap en natuur
[Beeld: groene landschappen, dorpen en steden]
Tekst in beeld: Aandacht voor wonen en werken in een aantrekkelijke omgeving.
[Beeld: verschillende havengebieden]
Tekst in beeld: Regionale economische ontwikkelingen.
[Beeld: een man rent door een park]
Tekst in beeld: Recreatie en landbouw.
[Beeld: groen, afgelegen gebied]
Tekst in beeld: Een volgende bladzijde in de geschiedenis van leven met water.
[Beeld: containerschip vaart over een brede rivier]
Tekst in beeld: Ruimte voor de Rivier 2.0 – voor een vitaal, bevaarbaar, veilig en aantrekkelijk rivierengebied.
[Beeld: logo’s van betrokken ministeries en programma’s]
Tekst in beeld:
Ruimte voor de Rivier 2.0
In samenwerking met:
- Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat
- Ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening
- Ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur
- Nationaal Deltaprogramma
- Deltaprogramma Rijn
- Deltaprogramma Maas
Wat gebeurt er in de komende jaren?
Het programma bestaat uit verschillende stappen die we de komende tijd gaan nemen. In 2025 onderzoeken we de haalbaarheid van verschillende ideeën voor de rivierbodem en de ruimte die de rivier nodig heeft. In 2026 nemen we besluiten over de nodige veranderingen, zodat we de rivieren goed kunnen blijven gebruiken, zowel bij hoog- als bij laagwater. Deltaprogramma’s Maas en Rijn vertalen de landelijke keuzes naar maatregelen voor het Maas- en Rijngebied en brengen in kaart hoeveel ruimte de beleidskeuzes vragen.
We nemen de volgende besluiten:
- Een besluit over hoe we de bodemligging van de Maas en de Rijntakken gaan stabiliseren en eventueel ophogen. Dit besluit noemen we de oplossingsstrategie en beschrijft een concretisering van het doel (bv een referentieniveau dat behaald moet worden) het type en de omvang van de maatregelen. De oplossingsstrategie beschrijft ook in welke volgorde maatregelen genomen moeten worden en de planning hiervan. De oplossingsstrategie vormt de basis voor het voorbereiden van de realisatie van maatregelen. Om tot de strategie te komen brengen we de gevolgen van de maatregelen, zowel positief als negatief, op o.a. de vijf rivierfuncties in kaart.
- Een besluit over de ruimte die nodig is in zowel de Rijntakken als de Maas voor een veilige afvoer van water. Het gaat daarbij om het reserveren van de benodigde binnendijkse ruimte (de zogeheten BKL-reserveringen) om opties open te houden voor maatregelen, zoals dijkverleggingen en bypasses, die op de langere termijn nodig zijn om met hogere afvoeren om te gaan ook de afvoerverdeling hoogwater wordt daarbij beschouwd. De strategie wordt beschreven in een visie die we in 2026 vaststellen. Daarna beginnen we met het uitwerken van concrete maatregelen voor de lange termijn. Mogelijk besluiten we in 2026 ook al om te beginnen met maatregelen die niet kunnen wachten en waarvan we weten dat het geen spijt oplevert.
Lees hier meer over wat Bkl-reserveringen zijn.
Wat is het verschil met het eerdere programma Ruimte voor de Rivier?
Natuurlijk heeft dit programma een zeer succesvolle ‘voorganger’. Ruimte voor de Rivier 1.0 zorgde in het begin van deze eeuw voor een verschuiving van de traditionele (ingrijpende en kostbare) dijkverhoging naar ruimte creëren voor rivieren. Tussen 2006 en 2019 zijn 39 projecten gerealiseerd, zoals dijkverleggingen, nevengeulen en uiterwaardverlagingen. De recente hoogwaters van 2021 en 2023 hebben laten zien dat de maatregelen goed werken, het vele water is goed afgevoerd.
Tegelijkertijd liet dit zien dat we moeten blijven investeren in het rivierengebied om nog hogere waterstanden aan te kunnen. Maar óók laagwater komt vaker voor. We willen er ook voor zorgen dat rivieren bevaarbaar blijven en dat het zoetwater zo goed mogelijk wordt verdeeld. Deze uitdaging pakken we gezamenlijk op in Ruimte voor de Rivier 2.0. Zo zorgen we dat rivieren straks hun werk kunnen blijven doen, zowel bij hoog- als laagwater.